РАЗНОВИДНОСТИ ПОХОРОННЫХ ОБРЯДОВ СОВРЕМЕННЫХ МОНГОЛОВ: ТРАДИЦИИ И ИННОВАЦИИ // Монголоведение в современном мире: опыт исследований, перспективы развития: материалы международной научной конференции «Улымжиевские чтения — X» ( – , Улан-Удэ). Научный редактор: О. Н. Полянская, Рецензент: А. Д. Цыбиктаров, д-р ист. наук, доцент Бурятского госуниверситета (Россия, Улан-Удэ), Х. Краевска, д-р гум. наук, директор Архива Польской академии наук (Польша, Варшава), Л. Б. Жабаева, д-р ист. наук, профессор Восточно-Сибирский госуниверситет технологий и управления (Россия, Улан-Удэ), - Улан-Удэ: Издательство Бурятский государственный университет, 2019. - С. 233-246.
РАЗНОВИДНОСТИ ПОХОРОННЫХ ОБРЯДОВ СОВРЕМЕННЫХ МОНГОЛОВ: ТРАДИЦИИ И ИННОВАЦИИ
Ритуалы почитания, похорон и поминок покойника в похоронных обрядах монголов являются определенным своеобразием их культурной жизни, демонстрирующим особенности быта кочевников. В разные периоды монгольской истории были распространены разные типы захоронений: захоронение в земле, кремация, захоронение с жертвоприношением, захоронение в гробнице, мумифицирование и воздушное погребение. Современный период монгольской истории (с 1911 г. до нашего времени) характеризуется реформами, охватывающими разные сферы социальной жизни, в том числе касающиеся похоронных обрядов. В этом докладе была поставлена цель дать краткое описание некоторых из них: захоронение в земле, воздушное погребение, кремация в их традиции и инновации на примере кладбищ на территории столицы Монголии г. Улан-Батор.
Funeral rituals of Mongolians are uniquely distinct and ancient tradition. Rituals such as condolences, burial, and remembrance are purely influenced by the nomadic culture of the Mongolian people. Since long ago, there have been many methods to honor the remains of the dead. Methods such as: ground burial, cremation, sacrificial feeding to animals, sky burials, building tombs, mummification, and releasing ashes by wind. Beginning from 1991 to present day, funeral rituals are now enforced by law that takes considerations of many aspects. These aspects include: economy, politics, and socio-cultural traditions
In this paper,the most common funeral rituals of modern-day Mongolia and its historical traditions and innovations are to be presented. Note that examples are sampled only from the capital city of Mongolia, Ulaanbaatar. The two most funeral methods are ground burial and cremation. There are documentations and researches that have studied the funeral processes of the many ethnic groups of modern-day Mongolia. However, there is no holistic research that examines the cross-cultural differences between the ethnic
differences in its entirety. This focal point of this paper is to approach these differences in a unified matter that is most likely unexamined.
Эрдэнэбаатар Д. Монголчуудын оршуулгын зан үйлийн хувьсал өөрчлөлтийн ту- хайд. Түүхийн судлал. Tom. XXXII. Fasc. 5. Улаанаатар, 2001. Н. 59–62; Батнасан Г. Монгол оршуулга, уламжлал зан үйл. Улаанбаатар, 2005; Отгонбаатар Б. Орчин үеийн монголчу- удын оршуулгын зан үйл сэдвээр явуулсан хээрийн судалгааны тухай товч мэдээлэл. Угсаатан судлал. Tom. XVII. Улаанбаатар, 2006. Н. 138–139; Хурцбилэг. Монголчуудын ор- шуулгын соёл. Өвөр Монголын Сурган Хүмүүжлийн Хэвлэлийн Хороо, 2005; Отгонбаатар Б. Монголчуудын оршуулгын зан үйл (XX зуун). Улаанбаатар, 2009; Отгонбаатар Б. Мон- голчуудын оршуулгын тухай хууль тогтоомжид тусгагдсан нь. Угсаатан судлал. Tom. XХ. Fasc.23. Улаанбаатар, 2011. Н. 292–299; Жигмэддорж Э., Идэрмаа Г. Орчин үеийн монгол- чуудын оршуулгын ёсон дахь шашны зан үйлийн асуудалд. Философи, шашин судлал.
№ 19(475). Боть XIX. Улаанбаатар, 2017. Н. 121–129; Идэрмаа Г. Халхын VIII Богдын лаг- шинг Гандан хийдэд залсан тухай. Богд Жавзундамба хутагт: амьдрал, өв. Эрдэм шин- жилгээний хурлын материал. Улаанбаатар, 2018. Н. 91–105; Жигмэддорж Э., Идэрмаа Г. Монголчуудын оршуулгын зан үйлийн эрх зүйн зохицуулалт (Улаанбаатар хотын жишээгээр). Монголчуудын хойлгын зан үйл. Эрдэм шинжилгээний хурлын материал. Улаанбаатар, 2018. Н. 157–186; Монголчуудын хойлгын зан үйл-II. Эрдэм шинжилгээний хоёрдугаар хурлын материал. Эмхэтгэсэн Э. Жигмэддорж, Г. Идэрмаа. Улаанбаатар, 2019.
Монголын археологийн өв. Монголын эртний булш, оршуулга. Улаанбаатар, 2016. Т. III. Н. 13.
Балгасын тал дахь Гол мод-2-ын Хүннүгийн язгууртны булшны судалгаа. Улаан- баатар, 2015. Н. 7.
Монголын археологийн өв. Боть III. Монголын эртний булш, оршуулга. Улаан- баатар, 2016. Н. 142, 166.
Батсайхан З. Хүннү /археологи, угсаатны зүй, түүх. Улаанбаатар, 2002. Н. 27.
Төрбат Ц. Хүннүгийн жирийн иргэдийн булш. Улаанбаатар, 2004. Н. 14.
Пэрлээ Х. Эртний монголчуудын үхэгсдээ оршуулж байсан зан үйлийн асуудалд. Улаанбаатар, 1956. Н. 5.
Жигмэддорж Э., Идэрмаа Г. Орчин үеийн монголчуудын оршуулгын ёсон дахь шашны зан үйлийн асуудалд. Философи, шашин судлал. № 19(475). Боть XIX. Улаан- баатар, 2017. Н. 127.
Мэнэс Г. Символика солнца в системе погребльного обряда монгольских пле- мен // Археологические памятники Средневековья в Бурятии и Монголии. Новосибирск, 1992. С. 20.
Пунсалдулам Б. Шинэ соёл Монголд төлөвшсөн түүх (XX зуун). Улаанбаатар: Со- ёмбо принтинг, 2018. Н. 17.
Отгонбаатар Б. Монголчуудын оршуулгын зан үйл (XX зуун). Улаанбаатар, 2009. Н. 31.
Очир А., Эрдэнэболд Л., Харжубай С., Жантегин Х. Эртний нүүдэлчдийн Бунхант булшны малтлага судалгаа. Улаанбаатар, 2013. Н. 30.
Мэнэс Г., Баяр Д. Два погребения Монгольского времени из Кара-Корума. Түүхийн судлал. Боть XXXIII. Fasc. 14. Улаанбаатар, 1989. Н. 127–136.
Жигмэддорж Э. Халх-Манжийн улс төрийн харилцаа. Улаанбаатар, 2008. Н. 105.
Инжаннаши В. Хөх судар (тэргүүн дэвтэр). Монгол бичгээс хөрвүүлэн оршил би- чиж, тайлбар зүүлт хийсэн Ш. Чоймаа, М.Баярсайхан. Улаанбаатар, 2009. Н. 81.
Отгонбаатар Б. Монголчуудын оршуулгын зан үйл (ХХ зуун). Улаанбаатар, 2009. Н. 41.
Жигмэддорж Э. Хошуу даасан хувилгаан лам (Ловон ширээт Рэнцэндоржийн намтарын балархайг тодруулахуй). Улаанбаатар, 2015. Н. 115.
Jigmeddorj E. On Severallettersby Dilowakhutughtu Jamsranjavkeptinthe Mongolian National Central Archives [Монгол улсын Үндэсний Төв Архивт буй Дилов хутагт Жамсран- жавын зарим захидал]. Oyirad Studies. Vol. 2. Budapest, 2016. pp. 11-29
Пүрэв О. Монгол бөөгийн шашин. Улаанбаатар, 1998. Н. 7.
Батнасан Г. Монгол оршуулга уламжлалт зан үйл. Улаанбаатар: 2005. Н. 79.
Инжаннаши В. Хөх судар (тэргүүн дэвтэр). Монгол бичгээс хөрвүүлэн оршил би- чиж, тайлбар зүүлт хийсэн Ш. Чоймаа, М. Баярсайхан. Улаанбаатар, 2009. Т. 81.