Научные труды

Ууганбаатар Ж.
МОНГОЛ УТГА ЗОХИОЛ ДАХЬ СЭТГЭЛ ЗҮЙН НЭГЭН ӨГҮҮЛЭМЖИЙН УЛАМЖЛАЛ ШИНЭЧЛЭЛИЙН АСУУДАЛД // Банзаровские чтения: материалы международной научной конференции, посвя щенной 200-летию со дня рождения Д. Банзарова и 90-летию БГПИ — БГУ (30.03.2022 – 31.03.2022, Улан-Удэ). Научный редактор: В. В. Номогоева, Ответственный редактор: О. Н. Полянская, - Улан-Удэ: Издательство Бурятский государственный университет, 2022. - С. 355-366.
МОНГОЛ УТГА ЗОХИОЛ ДАХЬ СЭТГЭЛ ЗҮЙН НЭГЭН ӨГҮҮЛЭМЖИЙН УЛАМЖЛАЛ ШИНЭЧЛЭЛИЙН АСУУДАЛД
ON TRADITIONS AND REFORM OF PSYCHOLOGICAL MOTIVES IN MONGOLIAN LITERATURE
821.512.36  10.18101/978-5-9793-1755-7-355-366
Өрнө дорнын хийгээд нийт утга зохиол тэр дундаа хүүрнэл зохиолын туурвил зүйн түүхэнд олон жилийн уламжлалтай аймшгийн уран зохиол хөгжлийнхөө зүй тогтлын дагуу улс үндэстэн бүрийн уран зохиолд тодорхой түвшинд хөгжиж ирсэн байна. Монголын орчин үеийн уран зохиолд нийгэм цаг үеийн байдлаас үүдэн хэсэг хугацаанд зогсонги байдалтай байсан ч 1990-ээд оноос шинэ агуулгаар баяжиж, уран зохиолын бүхий л төрөл зүйлд нэвтрэн хөгжиж байна. Энэ төрөл зүйл хөгжин боловсроход гурван хүчин зүйл нөлөөлжээ. Үүнд: Ардын аман зохиолын баримтлаг шинжийг хадгалсан хууч яриа, түүхэн ба домогт агуулга бүхий хүүрнэл зохиолууд, эртний бичгийн уран зохиолын өв, там бирдийн агуулга бүхий туужууд хөгжлийн нэгэн сурвалж болжээ. Монголын утга зохиолын төрөл зүйлийн баяжилтад сэтгэлзүйн өнгө аясыг илэрхийлсэн/аймшгийн уран зохиол/ өгүүлэмж бүхий зохиол бий болсон явдал нь туурвилзүйн шинэ төлөвшил мөн билээ.
The social change atmosphere in Mongolia during the 1990s affected all social and psycho-logical spheres and condemned the tendency of literary studies to value literature in terms of so-cial, political, and ideological roles and had given the chance to study literature in terms of artis-tic and aesthetic dimensions. In the literature of every nation, there are several novels that are purely fictional, often adventurous, and based on psychological fears. In Mongolian literature, writings with psychological motives (horror novels) have developed into some types of oral and written literature. Horror literature, which has a long tradition in the history of Western and East-ern literature in general, and fiction, has developed to a certain extent in the literature of each nation in accordance with the laws of development. Mongolian contemporary literature had been stagnant for some time due to social and contemporary circumstances, but since the 1990s it has been enriched with new content and developed into all genres of literature. The following fac-tors contributed to the development of the genre. Those are: 1) old tales, historical and mytho-logical narratives that retain documentary feature of folklore; 2) ancient literary heritage, and novels with the content about hell and jinn have become a source for the literary development. The emergence of a novel with a psychological state (horror fiction) that enriches the diversity of Mongolian literature is a new development in literature.

Монголын утга зохиол, уламжлал, шинэчлэл, аймшгийн уран зохиол
Mongolian literature, traditions, reforms, horror literature.
Арьяасүрэн Ч. эмхэтгэсэн “Намайг тойрсон сүнс чөтгөрийн тухай яриа” УБ., 1991.

Аман зохиол судлал XXIII боть УБ 2001

Байгалсайхан С. Утга зохиол дахь буг, чөтгөр, шулмасын дүрийн тухай // Аман зохиол судлал. УБ., 1999.

Гаадамба Ш, Сампилдэндэв X. Монгол ардын аман зохиол. УБ, 1988.

Ганбаатар Я. Сүнсний дуудлага: ном УБ., 1997.

Галбаатар Д. Уран зохиолын онолын ойлголт, нэр томьеоны тайлбар толь. Токио. 2002.

Галбаатар Д. Монголын уран зохиолын онол, түүхийн зангилаа асуудлууд. УБ., 2001.

Галбаатар Д. Урлахуйн галыг бадраагч зул эндүүрлийн гэмийг ариусгагч зул. УБ., 2006.

Даваасүрэн Б. эмхэтгэсэн. Буг, чөтгөртэй таарсан хүмүүсийн бодит явдлууд. цуврал. УБ., 2003.

Дамдинсүрэн Ц. Монголын уран зохиолын тойм. II дэвтэр, 1977.

Дамдинсүрэн Ц. Монгол уран зохиолын дээж зуун билэг. УБ., 1959.

Дулам С. Монгол домог зүйн дүр. УБ., 1989.

Жамъяан Г. Сүнстэй нөгчсөн хүн. УБ., 1995.

Катуу Б. Монгол туулийн дүрийн тогтолцоо. УБ., 2004.

Катуу Б. Нэгэн туулийн нэрийн учир // Аман зохиол судлал. XYII боть. УБ., 1987.

Катуу Б. Монгол туульсын бэлгэдэл. УБ., 1996 (1997).

Procter P. Cambridge international dictionary of English. New York: Cambridge university press, 1995.

Ринчен Б. Манай ардын туульс // Монгол ардын баатарлаг туульсын учир. УБ.,1966.

Сампилдэндэв X, Гаадамба Ш. Монгол аман зохиол. УБ., 2006.

Сампилдэндэв X. Монгол хууч ярианы дээж. УБ., 2003.

Сампилдэндэв X. Монголын шинэ үеийн уран зохиолын туурвил зүйн зарим асуудал. УБ., 2006.

Түдэв Л. Сүнс сүлд // “Дал” сонины хавсралт. УБ., 1999.

Уран зохиол судлал. ШУА. ХЗХ. ЭШБ. УБ., 1997.

Ууганбаяр Ц. Шулмын инээд. УБ., 2006.

Хөвсгөл С. Монгол аймшгийн яриануудын уран сайхны онцлогийн талаар. УБ., 2000.

Хэл зохиол хүрээлэн, АЗНАС-ийн фонд № 15. 517 х.

Цэрэнсодном Д. Монголын уран зохиол. УБ., 1987.

Цэрэнсодном Д. Монголын бурханы шашны уран зохиол. УБ., 1997.

Цэрэнсодном Д. Монгол домог туулийн гарал үүслийн асуудалд // Аман зохиол судлал. XIY боть. УБ.,1987 (1984).

Чернышевский Н. Г. Урлаг үнэн байдалтай гоо зүйн талаар харьцах учир нь. УБ., 1980.

Qusby Ian. Cambridge international dictionary of English. New York: Cambridge University press, 1995.
Статья