М. ПАРЧИН ТУУЛЬЧИЙН ТОВЧ НАМТАР БА УРАН ЧАДВАР // Россия и монгольский мир: вектор на сближение (Егуновские чтения — VII): сборник статей международной научно-практической конференции в рамках XII Международного всебурятского фестиваля «Алтаргана» (29.06.2016 – 30.06.2016, Улан-Удэ). Ответственный редактор: Н. С. Байкалов, - Улан-Удэ: Издательство Бурятский государственный университет, 2017. - С. 255-267.
Монгол Улсын Хяргас сумын туульч баяд ястан М. Парчин нь баруун монголчуудын дунд тууль хайллагаараа алдаршссан XIX зууны сүүл XX зууны эхэн үеийн алдарт туульч билээ. Тэрээр Эргил Түргэл, Бум-Эрдэнэ, Дань Хүрэл гэх мэт олон арван туул- сийг хайлдаг байсан бөгөөд тухайн үеийн Зөвлөлт Орос Улсын худалдаачин хожим алдарт монголч эрдэмтэн болсон А.В. Бурдуковтой учирсанаас монгол улсын тууль- сийг европ дахинд танилцуулах мөн үе үеийн оросын монголч эрдэмтэн болох В. Л. Кот- вич, Б. Я. Владимирцов нарын монгол судлалын нэгэн шинэ эрин үеийн эхлэлийн тавих учир шалтгаан болсон монгол үндэстний биет бус соелын өвийг тээгч хосгүй нэгэн аман билиг зүйч байсан билээ. Иймд тус туульчийн намтарчлалыг олон арван хүн судалсан боловч түүнийг монгол улсын тууль судлалын нэгэн эрин үеийн эхлүүлсэн тухай үзэлт, болон түүний туульсийн уран дүр дүрслэхүүнийг харьцуулан уран чадварыг тодруулсан өгүүлэл ховор тул энэхүү өгүүлэлээ М. Парчины намтар, тууль хайллагийн уран чадварыг тодруулахыг зорьсон болно.
The Bayad M. Parshin is the best and well-known narrator from Khyargas soum, who dis- tinguished himself by his epic poems during end of XIX century and beginning of XX cen- tury. He had been narrating several decades of epic poems such as «Ergil Turgel», «Bum- Erdene», «Dani Khurel» etc. and as he met with A.V. Burdukov who was a merchant of Soviet Union, then latter he became a famous Mongolist, had been brought to introduce Mongolian epic poems throughout Europe, and hereditary Russian Mongolian experts. L. Kotvich and B.Ya. Vladimirtsov were uniquely an oral wisdom carriers of intangible cul- tural heritage. However so many people studied autobiography of the narrator, there are few works, devoted to characteristics of his artistic skill. The author considers autobiography and narration skill of M. Parchin.
аман зохиол; тууль; оршил; магтаал; уран чадвар; намтар; туурвил зүй; хувилбар; хайллага; дүр.